بررسی تفسیری آیات به ظاهر منافی با کرامت انسان

آیات قرآن بر کرامت ذاتی انسان تأکیدی ویژه دارند؛ برخی از آنها به‌صراحت بر این مقصود تأکید نموده و برخی دیگر نیز در فحوای خود پرده از این مقصود عالی برای انسان بر می‌دارد. در همین راستا نبی مکرم اسلام| نیز خود را مبعوث بر اکمال مکارمی می‌داند که ریشه آنها در نهاد انسان وجود دارد، اما در قرآن آیات دیگری نیز وجود دارد که به ویژگی‌‌های منفی انسان‌ها اشاره داشته و انسان‌ها را مورد توبیخ قرار داده است. در ابتدا چنین تصور می‌شود که این دسته از آیات، نافی کرامت انسان است؛ البته فهم دلالت‌‌های این دسته از آیات که در ظاهر رویکردی منفی به انسان‌ها دارند، بدون در نظر گرفتن آیات دسته نخست منجر به درک ناقص و نادرستی از شناخت انسان در قرآن می‌شود. این نوشتار بر آن است تا مقاصد آیاتی که بیانگر این صفات مذموم هستند را به‌دست آورد و در نهایت به فهم هرچه بهتر دلالت‌‌های این آیات که همگی در راستای ایجاد شناخت بیشتر و خودسازی کاملتر انسان‌ها نازل شده‌اند، دست یابد.